Specifiek keken zij naar de aantalsontwikkelingen tussen 1980 en 2017. De conclusies uit dit onderzoek zijn bijzonder alarmerend: sinds 1980 is het aantal vogels in Europa met 17 tot 19 procent afgenomen, wat neer komt op 560 tot 620 miljoen individuele vogels. Feitelijk zijn het er zelfs 900 miljoen, maar aangezien we er ook zo’n 340 miljoen bij hebben gekregen (met name parkvogels als roodborst, houtduif en zwartkop) valt het totaal lager uit.
Minder mussen
Vooral een paar algemeen voorkomende soorten zijn onvoorstelbaar hard in aantal achteruitgegaan. Zo zijn er 247 miljoen minder huismussen dan in 1980. Dit verklaart waarom onze ouders en grootouders vaak mijmeren dat ze vroeger veel meer mussen zagen. Ook zijn we in 40 jaar tijd 97 miljoen gele kwikstaarten, 75 miljoen spreeuwen, 68 miljoen veldleeuweriken en meer dan 35 miljoen fitissen kwijtgeraakt. Op het platteland vielen de hardste klappen. Niet geheel verwonderlijk, want door de schaalvergroting en intensivering van de landbouw en het grootschalige gebruik van mest en chemische bestrijdingsmiddelen hebben we het leven voor onze boerenlandvogels op veel plekken onmogelijk gemaakt. Het aantal insecten is dramatisch afgenomen, waardoor er onvoldoende voedsel is voor hun jongen, en doordat er steeds vroeger in het seizoen wordt gemaaid belanden veel jonge vogels tussen de bladen van de maaimachine. Er wordt nogal eens met een beschuldigende vinger naar de boer gewezen, maar de politiek en wijzelf, zijn net zo verantwoordelijk, want wíj willen nou eenmaal zo goedkoop mogelijk consumeren.
Landschap zonder vogelgeluiden
Wat kunnen we doen om het tij te keren? In de eerste plaats moet het Europese landbouwsysteem drastisch op de schop worden genomen, want als we nog een paar decennia lang doorgaan met gif spuiten koersen we af op de ‘Silent Spring’ waar Rachel Carson ons in 1962 (!) al voor waarschuwde: een doods landschap zonder vogelgeluiden. Terwijl ik dit schrijf loopt er een koude rilling over mijn rug.
Boer-tot-bordstrategie
Gelukkig lijkt er eindelijk verandering aanstaande, want op 3 november is de Europese Boer-tot-Bordstrategie van Eurocommissaris Frans Timmermans met een ruime meerderheid door het Europees Parlement aangenomen. Deze strategie moet bijdragen aan verduurzaming van het Europese landbouwsysteem ten behoeve van de biodiversiteit. Zo moet het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in 2030 met de helft zijn gereduceerd. Dit is nog lang niet genoeg, maar het is in ieder geval een belangrijke eerste stap naar een duurzame en vogelrijke toekomst.
Wat kan jij doen?
Maar zelf kan je ook genoeg doen, een goed milieu begint immers bij jezelf. Stem op een groene partij, kies voor biologische producten in de supermarkt en eet minder vlees. Trek de tegels en het kunstgras uit je tuin, stop met gif spuiten en zaai je perken in met een inheemse biologische kruidenmix. Hang je tuin vol met vogelhuisjes en zet een insectenhotel neer en spoor je familie, vrienden en buren aan om hetzelfde te doen. Dit is niet alleen nuttig, maar ook leuk, want vogels geven kleur aan ons leven. Het is zelfs wetenschappelijk aangetoond dat vogels ons gelukkig maken!