De eerste vogel die te binnen schiet is de gaai, die dit jaar veelvuldig te zien is in bossen en parken, omdat er weer veel eikels te vinden zijn. Eiken- en beukenmastjaren vinden de laatste tijd met steeds kortere tussenpozen plaats, waardoor vogels zoals de gaai in grote getalen te zien zijn.
Beukennootjes vallen voornamelijk in de smaak bij vogels als keep en vink, maar ook boomklever en verschillende soorten mezen. Gaaien zijn dol op eikels: de Latijnse naam, Garrulus glandarius, is dan ook te vertalen als 'voortdurend krassende eikelzoeker'.
Eiken, maar ook walnoten en hazelaars, worden doelgericht bezocht, waarna de gaaien de eikels of noten in de krop verzamelen en verspreid in de grond verstoppen. Dit gedrag wordt ook wel eens vertoond door raven, kauwen en eksters.
Hoewel gaaien tot de intelligentste vogelsoorten behoren, kunnen ze zich niet alle verstopte eikels herinneren. Met als gevolg dat de eikels kiemen. Jongen eiken ontstaan dus vaak uit een vergeten voorraad eikels van een gaai. Zo draagt de gaai bij aan de verspreiding van eiken en andere bomen en kan de vogel met recht als zeer nuttig worden bestempeld.
Daarbij komt dat gaaien als 'alarm' van het bos fungeren. Het abrupte geschreeuw van de vogels waarschuwt andere vogels voor gevaar. Sowieso is het een vogel die gehoord en gezien mag worden, met zijn bonte kleuren en opvallende gezang. Gaaien kunnen uitstekend geluiden nabootsen.
In sommige jaren vinden 'invasies' van gaaien uit Noord-, Midden- en Oost-Europa plaats (in Nederland in 2010 bijvoorbeeld). Groepen tot wel honderd individuen vliegen dan over het land. Op het moment dat ze de kust bereiken lijken ze zich over het land te verspreiden. Dergelijke invasies komen ongeveer een keer in de acht jaar voor in Nederland.
Tot slot wil ik graag een ervaring delen die ik in het begin van de jaren tachtig opdeed. Een door mij geobserveerde glanskop gebruikte na hevige sneeuwval, vooral als deze langer bleef liggen, de takken van bomen als voorraaddepot. Dergelijk gedrag had ik tot dan toe nog nooit gezien en is zeker eenmalig.
De glanskop vloog telkens tussen mijn voederhuis en een tak op en neer, waarbij hij een zonnebloemkern pakte en in de sneeuw stopte. Na een aantal kernen verstopt te hebben kwam de vogel terug om ze rustig op te eten. Zo vermeed de glanskop de concurrentie bij het voederhuis!
Toen de sneeuw smolt, vielen enkele overgebleven kernen op de grond. Onderaan de boom groeiden het volgende jaar enkele zonnebloemen. Zo bezien speelde de glanskop een rol in de verspreiding van deze planten.
Uiteraard is het niet de opzet van gaaien, en in een uitzonderlijk geval de glanskop, om bomen en planten te helpen bij de voortplanting. Het toont echter aan dat vogels een belangrijke rol in het verspreiden van bepaalde bomen en planten spelen.